De glijbaan van fijn, pijn en geluk

Ik denk dat de huidige situatie voor veel mensen niet fijn is. En dat is een understatement als je bedrijf er slecht voor staat, je je baan gaat kwijtraken, je aan het eind van je leven geen contact met je dierbaren kan hebben of als je dik in de stress zit wanneer je overal vijanden vermoedt. Voor mijn partner en mij persoonlijk geldt de vraag of we het wel gaan redden met onze coaching praktijk. Niet fijn, wel een mogelijke realiteit.

In de filosofie is het hedonisme de leer binnen de ethiek die stelt dat genot, in algemene zin, het hoogste goed is. Dat gaat natuurlijk gepaard met pijn, want je kunt niet alles hebben wat je wilt. Mijn hedonistische zelf wil dat het goed gaat, geld verdienen, shoppen in Tilburg en succes hebben. De pijn wanneer dat allemaal niet kan wil ik natuurlijk liever niet. En daar is ook helemaal niets mis mee, want het maakt me actief om iets aan de situatie te doen.

Helaas heb ik soms de neiging om me voor het vervelende ‘niet fijn’ gevoel te verstoppen. Ik ga dan juist geld uitgeven (‘Je moet de liefde laten stromen want dan komt het ook naar jou toe’), ga naar het plaatselijke café naast Albert Heijn – Gall & Gall genaamd tegenwoordig – of neem plaats in de uitgesleten depressie-kuil in onze bank. Mijn partner moet me daar soms uit weg amputeren.

Ik heb inmiddels ook geleerd om soms eens iets anders te doen. Ik heb geleerd om bij de hedonistische pijn te blijven en er niet voor weg te lopen, hoe wanhopig dat soms ook kan zijn. Er verandert dan iets. Als ik goed kijk en voel dan is daar soms een stil fluisteren hoorbaar. Een stem die misschien wel 2 miljoen jaar oud is. Vanuit dat stille fluisteren ontstaat een ander soort gevoel, een verlangen. Ik herken het ‘wenken naar’ van de momenten waarop ik gelukkig was en vrede met mezelf had. En ik voel dat het kloppend is. Het is goed.

Het gaat over ‘eudemonisme’ en dat wil zoveel zeggen als het streven naar geluk. In het Grieks betekent ‘eu’ ‘goed’, en ‘daimon’ betekent ‘ziel’, dus het gaat om het streven naar ‘een goede ziel’. En blijkbaar is daar moed voor nodig, óf een nieuwe bank.
Er is niets mis met hedonisme, zolang het gemis en de pijn maar niet doorslaan in ontkenning en vermijding. Maar mijn ziel weet dat de echte rijkdom uiteindelijk niet op het hedonistische vlak te vinden is. Mijn ziel weet dat hij wil groeien en daartoe wordt de wereld soms een beetje opgeschud. Mensen zijn van nature niet zo bereid om te veranderen zolang het goed gaat.

Mijn hedonistische zelf wordt daar pissig over en voelt zich misdeeld. Maar als de zachtheid van mijn ziel steeds meer op de voorgrond komt, dan gaat zelfs mijn hedonistische deel morrend aan het werk om te kijken hoe we er iets goeds van kunnen maken. Rottigheid wordt dan een glijbaan naar geluk.

Stefan Schoenmacker